Meerdere ouders

Mijn beste vriendin heeft een nauwe band met haar moeder. Maar al te vaak verontschuldigdt zij zich als zij het over moeder/dochter dingen heeft. Ik plaag haar vaak met het feit dat zij als middendertiger nog steeds een moederskindje is, maar eigenlijk antwoord ik: ‘Lieverd, je weet toch dat ik daar mijn mensen voor heb.’

Het is waar. En het zijn er meer dan twee. Geweest.
Een onlangs gepresenteerd boek: ‘Die ene jongere’, vanuit jeugdhulp Nederland, deed mij hier weer even van doordringen. Het is een boek met 20 ervaringsverhalen van jeugdwerkers die op de relatie met één specifieke jongere uit hun werk reflecteren.

De titel van dit blog had mede dankzij dit boek net zo goed ‘lang leve de zorg’, ‘heldhaftige rolmodellen’ of simpelweg ‘in het hart gesloten’ kunnen zijn. Ik vond het verdraaid lastig, maar ‘meerdere ouders’ it is. Over drie minuten weet je waarom.

Ik raad je aan het boekje (onder de link) te lezen. Het is een weergave van buiten de lijntjes kleuren, het professionele nabij zijn (ipv professionele afstand), het gaat over passie en grensverleggende aanpak van de geïnterviewde jeugdwerkers. Andersom zijn bijna alle jongeren in de verhalen op een bijzondere manier aangeraakt en soms zelfs gered door toewijding in sommige gevallen door wat ik maar even noem ‘ontfermende ouderschapskwaliteiten.’
Mijn oud-hulpverleenster noemt expliciet in haar interview dat zij nooit in een moederrol heeft gefungeerd voor mij. Dat is zeker waar. Allereerst leende haar persoonlijkheid zich daar niet voor en bovendien werd ik te afhankelijk als ik ook maar enige moedergevoelens zou bespeuren. Dat wist deze tante. En toch was ze in haar rol als jeugdwerker een soort van alles in één: maar bovenal rolmodel die buiten kaders dacht. Zo wilde ik ook zijn; eerlijk, direct, praktisch, concreet, ondersteunend, betrokken, maar ook luisterend, zachtmoedig en liefdevol. Buiten de kaders kaderde zij. We sloegen een brug.
Onze relatie bestaat 16 jaar na data nog steeds. Al zit er geen grammetje jeugdzorg meer in de gegroeide vriendschap. Ze verwoordt het perfect: onze karakters klikten en dat is gebleken. Nog steeds is ze qua werk een inspirator en van al mijn geschreven boekwerk is zij de eerste proeflezer.

Toch was zij één van de ‘ouders’ in mijn leven.

En zij had tal van collega’s binnen en buiten de jeugdzorg, die elk hun rol in mijn leven vervulden. Evenzo mensen die extra verbinding sloegen. Er waren hulpverleners die mij die knuffel gaven die vanuit een moeder ontbrak, een kasboek met mij maakte wat mijn vader niet kon doen, een stoeipartijtje uitdaagde die lijfelijk tekorten aanvulde en kopjes thee of een samen huilen dat eenzaamheid verzachtte. Samen shoppen in Ikea of die praktische zaken regelden, mijn kwaliteiten aanmoedigde en identiteit bevestigde toen ik als jong volwassene bijna kopje onder ging.

Dat was allemaal toen. Nu is het anders.

Bij de één val ik soms spontaan binnen in het gezin omdat ik onaangekondigd binnen kan lopen voor een kop koffie, bij de ander pas ik op dieren of kinderen, gaan we naar de film, doen eens een borrel. Of voer ik om de zoveel maanden heerlijke telefoongesprekken en reizen we soms half Nederland door om elkaar te zien, of grappen we van hart tot hart dat ik Goddank niet meer zo verdraaide lastig ben. En bij de ander doe ik soms gewoon een bakkie, updaten we even afgelopen tijd, vraag ik concreet hulp als ik ergens tegenaan loop of laat ik mij bemoedigen omdat ik van ver gekomen ben, maar van plan ben nog veel verder te komen!

Sommige van deze mensen moesten noodgedwongen vanuit hun instelling of beroep, de problemen die ik bracht loslaten, anderen hebben mij geholpen die problemen op te ruimen. Toch is er gelijkwaardigheid ontstaan. Ze brachten namelijk verbinding waar het ontbrak. Allen hebben ze mij hierin helpen helen. En allen vervulden zij (voltooid verleden tijd) een aspect van het ouderlijke rolmodel; opvoedkundig of gekant op praktische en emotionele invulling aan mijn gemis aan ouders.

Ik heb geen ouders. Ik heb er meerdere gehad.

Doel van dit blog: bovenal dankbaarheid. Het is namelijk weer zo’n -ik herinner mij- dag vandaag. De sterfdag van mijn moeder. En in plaats van te treuren, tel ik mijn zegeningen.
Ook in het algemeen.
De hulpverlening, waar ik zelf met groot genoegen in werk, is een praktisch en prachtig systeem. Vaak afgezeken, soms terecht, maar veel vaker niet.
Er werken bezielde mensen, mensen met niet zozeer hart voor de zaak, maar hart voor de mens. Mensen die kleur geven aan andermans bestaan, die zichzelf durven geven naast dat wat zij aan kennis en capaciteit te bieden hebben, mensen die professioneel nabij zijn en soms zelfs nabij na de professie.
Met de personen die uit mijn verleden ‘zijn blijven hangen’ was de weg tot ons contact een proces van openhartige gesprekken, waarin betekenis/gelijkwaardigheid voorop stond. Of een kwestie van samen dingen ondernemen die niet meer in mijn ‘rol’ van jongere of patiënt paste, of soms gewoon door het onverwachts staande blijven van een relatie met wederzijdse belangstelling.

Ja, sommige mensen zijn, ook tot mijn verdriet, weggevallen.
Langdurige relaties uit de zorg behoud je niet met iedereen. Dat kan ook niet. Ik vind het eerlijk gezegd, nadat ik jaren geleden de schaamte en behoefte hierover en hieraan voorbij raakte, een wonder dat ik wél deze mensen in mijn netwerk heb.

Want het feit blijft: het zijn mijn ouders niet, ook niet langer in hun ‘rol’ en in onze relaties maar toch: ieder van hen bracht hun eigen aspect ouderschap in mijn leven. Belangstellende, stoeiende, bemoedigende, corrigerende vaders en leidende, zorgzame, koesterende en gezellige moeders. Allemaal uniek. Van toegevoegde waarde. Waar ik reeds als volwassene van profiteer.

Want naast mijn geloof in God de Vader, zijn hun bijdragen toch echt de reden dat ik mij ten diepste geen wees kan voelen.