Van je fouten leren

Maartje gebruikt. Wat ze gebruikt is niet zo belangrijk. Wel dat haar leven erdoor beheerst wordt. Ik weet nooit zo goed hoe ik Maartje aantref. Soms is ze bewust nuchter vanuit het principe dat ik kom, soms vanuit geldgebrek maar veel vaker is ze zo high dat ze door de bomen het bos niet meer ziet. Toch blijft ze aanspreekbaar, gezellig en behulpzaam. Met een hoop drama, dat wel. We doen samen het huishouden. Maar ook dan is haar verslaving onderwerp van gesprek. Ze ziet en weet dat het haar grootste probleem is.

Als ik binnenkom weerhoudt ze zichzelf ervan om in mijn armen te vallen. Ze zit erdoorheen. Haar lijf vertoont steeds meer kuren en ze lijdt eronder. Toch hoor ik voor de zoveelste week achtereen dat ze nog steeds geen bloed heeft laten prikken in het ziekenhuis. Aan alles zie ik dat ze gebruikt heeft en zich mee laat slepen op de theatrale toer. Voor het eerst irriteer ik mij eraan.
‘Iedereeeheeeheen laat mij zitten!’
Als ik niks zeg gooit ze er een schepje bovenop, ‘Ik moet van aaaaaaallleeeess en niemand doet wat, zelfs JIJ zwijgt onder mijn lijden!’
Ik frons. ‘Wil je horen écht wat ik te zeggen heb?’
Ze knikt voorzichtig.
‘Oké. Hou je vast. Het is al weken ‘huilie huilie’, kommer en kwel. Dat drama ben ik eigenlijk wel een beetje zat. Je moet gewoon bloed gaan prikken, je benen werken prima en het ziekenhuis is een half uurtje lopen.’
Verbouwereerd staart ze me aan en recht haar rug. Het drama vervliegt. Ik ben niet eerder zo direct tegen haar geweest en het komt binnen.
‘Je hebt gelijk…’ dan zucht ze en begint te huilen. Het zijn echte tranen dit keer.
‘Waarom huil je nou?’ vraag ik wat zachter van toon.
‘Ik ben gewoon doodsbang om naar buiten te gaan. Ik moet langs een buurt waar mijn ex woont. En geld voor de tram om die buurt te omzeilen heb ik niet…’
Ze droogt haar tranen en kijkt mij recht aan.
Ik ben er nooit helemaal zeker van of Maartje de waarheid spreekt, maar kijk in die rooddoorlopen ogen en zie daarin al weken de noodzaak tot het prikken van bloed voor vervolgonderzoeken.
Ik denk er verder niet over na.
‘Kleed je fatsoenlijk aan. We gaan nu bloed prikken. Ik betaal die tram wel.’

Als we voor het ziekenhuis de tram uitstappen is Maartje uitgelaten. Ze zwaait en groet naar iedereen. Het weken uitstellen is nu zo gepiept. Als we de tram weer in willen stappen groet ze amicaal een oudere man die uitstapt. Onze blikken kruisen elkaar, ik glimlach en knik naar hem.

‘Die kerel die net uitstapt is een ouwe taaie, vroeger een dealer geweest, vol met de tattoo’s en God mag weten wat hij op zijn kerfstok heeft. Hij herkent mij denk ik niet meer, maar we hebben samen heel wat beleefd.’
Een klein moment ben ik verbijsterd en open mijn mond. Mijn recht toe, recht aan karakter wil zoveel zeggen, maar zou ik er nog wel een schepje bovenop kunnen gooien?
Dan verzucht Maartje ineens: ‘Ik zou niet weten hoe ik je ooit moet bedanken!’
‘Nou, wat dacht je van een beetje eerlijkheid?’ flap ik er dan toch uit.
‘Ik ben aaaaaaaltijd eerlijk tegen je!’ kwaakt ze dramatisch.
‘Ook dat is een leugen tante,’ zeg ik een beetje kort. ‘Die man die wij net zagen is alles behalve een dealer geweest en geen enkele tattoo.’
Ik probeer haar ontwijkende blik te vangen. Ik ken m’n klanten en deze man heeft waarschijnlijk enkel het doden van een mug op zijn kerfstok.
Ze kijkt betrapt.
‘Je maakt het mij moeilijk te geloven dat wat jij zegt waar is, snap je dat?’
‘Helaas wel,’ is het onverwachte en eerlijke antwoord dat ze met gebogen hoofd geeft. Ze schraapt een beetje gespannen haar keel, ‘ik ben heel blij met je, dat je dit voor mij doet, je bent veel beter dan mijn begeleider. Die blijft maar drammen op mijn autonomie.’
Haar opmerking brengt een wrange nasmaak in mijn mond.

Haar beste vriendin zit, voor mij onaangekondigd, binnen in haar woning.
‘Ik heb je dope gehaald moppie…’
Ik trek verbaasd mijn wenkbrauwen op. ‘En jij had geen drie euro voor de trein?’
Maartje buigt haar hoofd, haar vriendin haalt haar schouders op.
Ik verdwijn een beetje bozig, vooral op mijzelf, de keuken in.
Gelukkig laat mijn klant mij met rust. Haar opmerking over haar begeleider en haar autonomie dreunt door mijn gedachten.
Als ik wegga bedankt Maartje mij opnieuw en biedt haar excuses aan.
‘Ik ben inderdaad niet eerlijk. Ik zweer je…’ en dan onderbreek ik haar.
‘Doe dat maar niet oké, ik zie je volgende week, dan hebben we het er nog wel over.’

De volgende dag bel ik mijn zorgcoördinator. En eerlijk gezegd voel ik mij in dat gesprek een beetje dom. Mijn zogenaamde Goede Doelen actie -buiten mijn functie als huishoudelijk medewerker om- wordt vanwege het probleemoplossend denken geprezen maar is wellicht wel een stukje begeleiding die ik heb weggekaapt bij haar mentor. Dat had ik zelf al bedacht… En Maartje waarschijnlijk ook.
Ik kan niets anders dan mijn zorgcoördinator gelijk geven en haar mentor bellen om te vermijden dat mijn actie een wig tussen Maartje en hem drijft.

In de dagen die volgen, volgt ook dit gesprek. Hij is vooral blij dat ik bel en baalt stiekem een beetje dat ze nu toch haar zin heeft: iemand heeft haar aan de hand genomen. En betaald.
Ik heb mij laten manipuleren, hij draait er niet omheen.
Ik baal mee.
Ik bied meerdere keren mijn excuses aan. Goddank zegt de beste kerel dat hij wel blij is dat dit er waarschijnlijk voor zorgt dat ze weer even iets meer vertrouwen in de hulpverlening krijgt, ook al is hij dat niet zelf. Ook bedankt hij mij dat ik nu in ieder geval de zaken heb bespoedigd rondom het regelen van haar gezondheidskwesties.
Het voelt als een schrale troost. Ik bied nogmaals mijn excuses aan en verzeker hem het voortaan bij de stofzuiger en spons te houden.

En dan sta ik weer bij mijn vrouwelijke deelneemster voor de deur.
Ik een les wijzer. Een harde, voor mijn ego dan.
En Maartje… die zegt ook van haar fouten te hebben geleerd.
Welke dat zijn, dat zal de tijd ons leren.