Frank versus Francoise

Ik heb zojuist mijn eerste fout gemaakt. En ik was nog wel voorbereid!
Het floepte eruit: ‘Goedemorgen Frank…’
Teleurgesteld kijkt ze mij aan.

Twee jaar geleden ben ik bij Frank geweest. Eenmalig. Sindsdien is de hulp om verschillende redenen gestagneerd maar hij is er weer klaar voor. Ik heb geen idee waarom, maar hij heeft specifiek om mij gevraagd. Ik ben nieuwsgierig naar hem. Uhm, haar. Frank is namelijk Francoise.

‘Ik dacht dat je het onthouden had…’
Zo schuldbewust als ik kan kijk ik hem aan.
‘Misschien ben jij toch net als de rest…’
‘Ik ben het niet vergeten, het spijt me, maar…’
‘Maar wat?!’ vraagt Frank dringend.
Ik stamel: ‘Het is je baard.’
Mijn klant gaat zitten, ongemakkelijk volg ik het voorbeeld. In stilte schenkt hij in schattige kopjes onze koffie in en zucht.
‘Je hebt geen idee wat voor werk het is om je elke dag te moeten scheren.’
Onbedoeld barst ik in lachen uit.
‘Je moest eens weten!’ roep ik iets te enthousiast. ‘Ik sta elke ochtend voor de spiegel om mij te scheren! Ik heb waarschijnlijk net zoveel testosteron als jij, ook hartstikke ongewild.’
Verrast kijkt hij op. Hij lacht. Ik lach mee. Het ijs is gebroken. Het is de eerste keer dat ik dankbaar ben voor mijn hirsutisme.
Ik kijk rond in de woning. De laatste twee jaar zonder hulp heeft het huis geen goed gedaan. Frank zijn onwil zijn tot op zijn borst hangende baard te scheren laat ook zijn weerwil voor zijn huishouden zien. Ondanks zijn mannelijke voorkomen doet Frank, binnen zijn beperkte vermogen, zijn best eruit te zien als een vrouw. Hij heeft sluik lang haar wat tot zijn eigen ontzetting kalend is op de kruin, hij draagt een vrouwelijke blouse, een rok en sandalen. Ik voel mij wat ontspannen en weet ik nu al dat het afbijten van dit nieuwe zorgbegin niet met huishoudelijke werkzaamheden begint.

‘Zeg, waarom wilde je mij perse als schoonmaakster hebben?’
Het antwoord is simpel en lokt wederom een lach uit. We zijn in dezelfde maand jarig en op basis van ons sterrenbeeld zouden we overeenkomsten moeten hebben. Dit toont het enorme geheugen van Frank. Maar tussen de regels klinkt iets anders: eenzaamheid ligt gedrapeerd over zijn schouders zoals sneeuw over een winters geheel. Het gewicht ervan is zichtbaar. Letterlijk.
Als vrouw in een mannenlijf, in het zogenaamde tolerante Amsterdam, is het leven voor hem lang niet zo tolerant. Het begon bij zijn huwelijk. Of eigenlijk al ver daarvoor, want hij weet als sinds kind dat hij ‘anders’ is. Maar toen hij uit wanhoop en eenzaamheid met een vrouw trouwde en na jarenlange strijd zijn diep weggeborgen gevoelens kenbaar maakte aan zijn levenspartner, scheidde ze van hem, betichtte hem voor de rechter van het misbruiken van zijn dochter en werd langzaam maar zeker verbannen uit de samenleving. De keren dat hij zijn moed bij elkaar raapt en als vrouw de deur uitgaat wordt hij uitgescholden door buurtgenoten, is hij enkele keren mishandeld en in het ziekenhuis bevonden ze hem psychisch te labiel voor een transitie. En nu zit hier in de huiskamer het resultaat. Een eenzaam, veel te gevoelig, depressief mens in een blijvende identiteitscrisis.

‘Kijk, ik heb in ieder geval borstjes…’
Frank pakt de twee vetbultjes op zijn borst en schud ze trots heen en weer. Eerlijk gezegd word ik er nogal ongemakkelijk van en zeg niets. Het valt hem op.
‘Je werkt bij het Leger des Heils. Kan jij mij wel verdragen als christen zijnde?’
‘Hebben ik of mijn bedrijf je het idee gegeven dat dat niet zo is?’
‘Nou,’ Frank fronst, ‘als jij de Bijbel gelooft dan ben jij tegen mij.’
Ik heb het gevoel dat hij wil testen waar ik sta tegenover hem en dat vind ik terecht, maar ik voel ook dat ik mij op glad ijs begeef.
‘Het Leger is niet tegen jou. Ik ben niet tegen jou. En God al helemaal niet.’
Frank dringt aan. ‘Maar wat zegt jouw theologie van transgenders?’
‘Lieve schat, dat vind ik een veel te ingewikkeld gesprek,’ zeg ik voorzichtig, ‘maar er is één ding dat ik door schade en schande heb geleerd en dat is dat God van iedereen houdt en ook van mij vraagt dat te doen. Dat is theologie die voorop staat als we het over mijn collega’s of mijn christen zijn hebben.’
Frank is scherp. ‘En wat bedoel je met ‘door schade en schande?’’
De vraag vraagt een eerlijk en persoonlijk antwoord maar ik hoop daarmee de test rondom zijn identiteit ook af te kunnen ronden.
‘Ik bedoel daarmee dat platte theologie zonder liefde bijna mijn vriendschap met mijn beste vriendin heeft gekost, zij is lesbisch.’
Ik weet niet precies welk pijnpunt ik bij Frank heb aangeraakt maar hij schiet in verweer. Hij heft verdedigend zijn handen omhoog en zegt: ‘Ho, maar ik ben geen homo! Ik moet niets van mannen weten, ik val op vrouwen.’
Mijn mond is te snel. ‘Feitelijk ben je dan wel homo, of nou ja, lesbisch. Van binnen ben je immers een vrouw die op vrouwen valt.’ Ik houd mijn adem in en kan mijzelf wel voor mijn kop slaan bij het zien van zijn gepijnigde blik. Dan glimlacht hij en knikt bevestigend. Opgelucht laat ik zo onopvallend mogelijk mijn adem gaan.
‘En hoe is het nu met jou en je beste vriendin?’
‘Dankzij God houden we meer van elkaar dan ooit.’
Het antwoord lijkt hem tevreden te stellen. Het voelt alsof ik ben geslaagd voor een examen.

Ik verspreek mij die dag nog twee keer bij het noemen van zijn naam. En ik bied mijn excuses aan. Zij. Zij. Zij. Hamer ik erin. En ja, ook tijdens dit schrijven.
Het voelt tegennatuurlijk als ik naar de zwaar bebaarde kerel kijk, maar waarschijnlijk niet meer tegen natuurlijk als het gevecht dat hij zijn hele leven, dag na dag met zichzelf en de wereld voert. Bij het afscheid leg ik kort mijn hand op zijn schouder, glimlach en zeg:

‘Francoise, ik zie je volgende week weer vrouw.’
Ze glundert.