Die broek moet uit

Ergens in de loop van de ochtend verlies ik mijn bewogenheid.
Ik ben bij een cliënt waar ik eigenlijk niet welkom ben. Binnen twee uur tijd is mij gezegd dat ik niet deug omdat ik niet van voetbal hou, is mij verweten dat ik niet naar de wasserette ga omdat ik vind dat meneer dat prima zelf kan, word ik beschuldigd van het slopen van een twintig jaar oude stofzuiger en word ik dringend gesommeerd om met een schuursponsje de binnenkant en hals van het toilet schoon te schrobben. Iets wat mij net even te ver ging en ik vriendelijk maar beslist geweigerd heb. Dat werd mij niet in dank afgenomen, net zomin dat ik net zo vriendelijk maar beslist aan meneer vraag of hij zijn verhalen over het kijken naar porno voor zich wil houden.
Beide partijen zijn opgelucht als mijn tijd erop zit. Het heeft mij veel moeite gekost beleefd, netjes en vriendelijk te blijven maar het kleine donderwolkje boven mijn hoofd is bijna onvermijdelijk. Bah, dit wil ik niet. Het is niets voor mij iemand niet aardig te vinden en dat is zacht uitgedrukt. Ik gebruik op mijn weg naar de tram het enige wapen dat ik tegen dit soort gevoelens heb en bid voor mijn cliënt. Het helpt. Ik zit nog steeds niet te wachten op onze volgende ontmoeting maar ik heb zojuist voorkomen dat het mijn humeur verder beïnvloedt en weiger nog langer na te denken over het onaangepaste gedrag van sommige mensen.

Tijdens mijn reisje van a naar b check ik de rapportage van cliënt b. Het is een klant waar ik mij stiekem wel een beetje op verheug. Ik ken meneer van enkele jaren geleden en kan mij hem herinneren als een zachtaardige vent die bloemrijk kan vertellen over zijn verleden en belevenissen. Ook weet ik dat mij een rommelige woning te wachten staat maar als ik verder door de rapportage scroll zie ik ineens dat onze zorg van eens in de twee weken naar twee of zelfs drie keer in de week is gegaan. Dat voorspelt niet veel goeds. Een verhoogde intensiviteit bij klanten betekent altijd een verslechtering van de levensstandaard. En aan sommige notities af te lezen gaat het inderdaad niet goed. Ik weet dat meneer altijd al van een borreltje heeft gehouden maar aan de zorgen van mijn collega’s af te lezen is hij vaker dronken dan nuchter.
Ik bel aan en wacht geduldig af tot ik ineens de sleutelkluis zie hangen. Ook het onszelf toegang tot de woning kunnen verschaffen voorspelt niet veel goeds. Ik vraag mij af wat ik aan zal treffen.
Als ik boven kom in zijn woning zie ik meneer met grote ogen ontredderd op de bank zitten. Zijn broek half op zijn knieën.
‘Het spijt me zo’, mompelt hij, ‘ik krijg mij niet aangekleed en kon niet op tijd bij de deur zijn.’
Het onherkenbare zielige figuur op de bank doet mij even schrikken maar heeft in ieder geval zijn vriendelijkheid behouden. En in een oogopslag zie ik dat hij tenminste nuchter is. Ik wapper met de sleutels en glimlach naar hem terwijl ik dichterbij kom.
‘Deze hingen er dus niet voor niets.’
Van de redelijk fitte man die in de keuken zijn vissie stond te bakken van enkele jaren terug is niets meer over. Hij lijkt wel twintig jaar ouder, is mager, er hangen oude etensresten in zijn baard en hij heeft een vermoeide blik in zijn ogen. Als hij een poging doet om op te staan om zijn broek op te hijsen valt hij zonder pardon achterover op de bank. Een beetje moedeloos kijkt hij mij aan.
Als ik voorover buk om hem te helpen overeind te komen zie ik dat hij tegenwoordig een luier draagt. Een ontzettend vieze luier.

‘Die broek moet weer uit. U moet eerst een schone luier aan, lukt dat?’ zeg ik nuchter.
Meneer knikt en ik neem even de tijd om een optelsom te maken van wat ik in de woning moet doen.
Naast de bank staat een bak, aan de kleur af te lezen zie ik dat het urine is, urine die ook rijkelijk in een plas naast de bak ligt. Naast de bak, in het plasje plas staan zes halve liter blikken bier. De rest van de woning is door de toename van zorg redelijk onderhouden en ik schat in niet heel lang werk te hebben.
Als ik mijn blik weer naar meneer draai valt hij opnieuw achter op de bank en duwt hiermee de rollator weg die voor zijn voeten stond. Ook die is nieuw.
Ik vraag wanneer de zorg komt. Meneer haalt zijn schouders op en probeert voor een derde keer te gaan staan. Hij staat even rechtop, wankelt dan gevaarlijk en valt bijna voorover in mijn armen.
‘Ik ben net wakker en het lukt allemaal niet zo goed,’ zegt hij zachtjes en duidelijk iets beschaamd. In het ogenblik dat volgt moet ik een beslissing maken die mij een beetje overrompeld. Hij moet een schone luier aan. Omdat ik dit nog nooit eerder aan de hand heb gehad peuter ik onhandig de zijkanten van de luier los en al hangend op mijn armen weten we het kleffe en ondergepoepte ding van zijn kont te krijgen. Ik verbaas mij erover dat er blijkbaar een heel stuk schaamte wegvalt bij iemand zodra de afhankelijkheid groter word. Meneer lijkt er helemaal niets om te geven dat hij naakt voor zijn huishoudelijke hulp staat terwijl ik er een beetje verlegen mee ben. De rest van de klus gaat mij eigenlijk goed af en een paar minuten later zit meneer met een schone luier, in schone kleren op de bank. Hij zucht. Ik zucht met hem mee. Ik loop naar de keuken, pak een stuk keukenrol en veeg die ongevraagd over zijn baard. Hij glimlacht.
‘Dat wilde ik bewaren voor vandaag…’
Ik lach. ‘Weet u nog wie ik ben?’ waag ik te vragen.
‘Jazeker,’ zegt hij met een glimlach. ‘Maar ik ben niet meer wie ik was hé…?’
Ik schud mijn hoofd. Wat kan ik daar nou op zeggen.
Hij lijkt mijn voorzichtigheid te proeven en vervolgt: ‘Ouder worden, een paar keer vallen, minder goed weten wat je doet, het blijkt er allemaal bij te horen…’
‘Maar redt u het nog wel dan, zo alleen thuis.’
‘Met de hulp die ik krijg gaat het net, de ene dag beter dan de andere. We zijn bezig met een verzorgingstehuis. Ik vind het jammer dat ik hier weg moet, maar ja… kijk mij hier zitten… het wordt een kwestie van afscheid nemen.’
Ik knik opnieuw.
‘Volgens mij heeft u al van een hoop dingen afscheid moeten nemen de laatste jaren?’
‘Klopt. Ik kom zelden nog buiten, mijn gezondheid laat het afweten, ik kan amper op mijn benen staan…’
Omdat ik niet weet hoe ik moet reageren geef ik hem een schouderklopje.
‘Moet ik voordat ik aan de gang ga nog een laat ontbijt voor u maken?’
Meneer schud zijn hoofd en reikt naar één van de blikken bier. Voor ik ook maar een tegenargument kan verzinnen trekt hij hem open.

‘Zou u dat nou wel doen?’
Opnieuw haalt meneer zijn schouders op. ‘In dat huis waar ik terecht kom mag ik ook mijn potje bier blijven drinken.’
Het is een terloopse opmerking waaruit ik op maak dat het waarschijnlijk ook helemaal mijn plek niet is om mij te bemoeien met het alcoholgebruik van mijn cliënt. Het lijkt voor sommige klanten het enige dat ze nog hebben. Ik kan het enkel in de rapportage zetten in de hoop dat mijn collega thuisbegeleider er iets mee kan. Waarschijnlijk niet…

Mijn tijd zit erop. De plas is opgeruimd, het huis is schoon. Meneer zit tevreden televisie te kijken en aan het geklets tussendoor was te merken dat aan zijn zachtaardige karakter en bloemrijke vertellen niets veranderd is. Zij het iets warriger. Met opnieuw een bewogen hart voor wat ik doe sluit ik de deur achter mij. Maar toch voel ik mij een klein beetje treurig. Met meneer gaat het wel goed komen, voor zover haalbaar is tenminste. Binnenkort wordt hij ondergebracht in een verpleegtehuis en zal hij niet zo vaak meer vallen of in een poepluier rondlopen. Maar hem zo treffen bepaald mij wel weer bij het feit dat het lang niet bij iedereen een kwestie is van de Leger des Heils pijlers hooghouden: herstel en richten op zelfredzaamheid.

In mijn werk is het constateren van achteruitgang soms een vast gegeven…  En ook dat hoort afscheid nemen bij.