Douwe loopt tegen de zeventig. Hij lijdt aan serieuze exhibitionisme (lees: ongevraagd etaleren van de geslachtsdelen) een schizofrene aandoening (Lees: met wie spreekt u?) en een klassieke vorm van Gille de la Tourette. (Lees: onvoorzien vloeken in ongeschikte setting)
Vandaag sprak ik de thuisbegeleidster die deze ingewikkelde man het leven een beetje doorhelpt. Ze vertelt hoe Douwe een beetje aan het doorslaan is. (Lees: gevalletje cliënt raakt te vertrouwd en daarom wat te ‘vrij’, precies de reden dat ik Douwe ken, maar ook niet meer bij hem werk.) Hij is in de loop der tijd verbaal agressiever geworden en lijkt ook weer meer fobieën in combinatie met zijn naaktheid op te lopen.
Het was een telefoongesprek; haar verhaal over Douwe. Zo’n verhaal waarvan je zegt: ieder ander had weggelopen en de cliënt aan zijn lot overgelaten. Maar sommigen bijten vast. Dát is goede zorg. Professionaliteit.
Als Douwe in een versleten onderbroek de deur opendoet merkt ze al dat hij wat meer gespannen is dan normaal. Direct heeft mijn collega door dat Douwe al vier weken een briefje op zijn salon tafel heeft liggen waarop staat dat ze vandaag samen een winterjas zouden kopen. En dat dat het probleem is.
Eenmaal in de huiskamer barst Douwe direct los.
‘Jij met je afspraken altijd! Ik word er schijtziek van!’
Even opent ze haar mond, maar Douwe is nog niet klaar.
‘Schijtziek word ik ervan! Pinnen! Waarom moet een mens pinnen? En ja: Ik schijt ook op jou! Je bent een luizige thuisbegeleidster.’
Om eenmaal aangekleed te zeggen: ‘Zullen we nou maar koffie gaan drinken dan.’
‘Nou Douwe, achterlijke idioot, wat denk je zelf?’ Dat zal ongetwijfeld haar primaire reactie zijn geweest, maar ze bracht het professioneler: ‘Douwe, ik wens niet dat er zo tegen mij gesproken wordt. Ik kan ga nu geen koffie met je drinken.’
Duidelijk. Direct. Eerlijk.
Ik heb geen idee hoe Douwe reageerde, stiekem ben ik daar wel benieuwd naar, maar ben het vergeten te vragen. Maar mijn collega besloot deze man toch naar de koffiebar te brengen omdat zijn eigen zaak momenteel gesloten is. Geloof maar: een kleine doorstap in een winkelcentrum van 150 meter kan voor sommige cliënten als Douwe toch echt teveel zijn. Ze flippen er volkomen op door, uit onzekerheid, machteloosheid en gevoelens, drijfveren van grote angsten. Mijn collega filterde dat achter Douwe zijn gedrag. Daarbij; ze kon hem eigenlijk ook niet alleen de boodschappen laten doen.
Boodschappen worden gedaan. Douwe wordt afgezet bij de Hema in plaats van zijn eigen koffieplek die in verbouwing is. Een koffie zonder mijn collega.
Een gezonde grens tussen hen in gezet.
Als ik vraag wat ze daarna gedaan heeft gedaan toen ze Douwe had afgezet hoor ik haar grinniken aan de andere kant van de lijn.
‘Ik heb hem daar gedropt, ben zelf af gaan koelen in wat winkels en hem later opgehaald en weer naar huis gebracht.’
Ik lach hartelijk. Duidelijk. Direct. Eerlijk en de extra mijl.
De weg terug naar huis bedankte Douwe. Voortdurend.
Voor de mandarijnen die ze voor hem uitkoos, voor het vasthouden van het mandje, zelfs voor het wegbrengen naar de Hema.
Maar die winterjas. Daar scheet hij op. Zelfs nu hij er al vier weken op voorbereid werd.
Natasja Schreuder 