10.000 euro

Meneer Bot is alles behalve bot.
Vaste prik loop ik elke week, exact dezelfde tijd bij deze licht dementerende, maar ontzettend goedgehumeurde man naar binnen. Meneer de Bot is dan ook alles behalve gierig. Elke keer weer, biedt hij de inhoud van zijn fruitschaal, koelkast, koekjestrommel en portemonnee aan. Een tientje, standaard aan het eind van mijn drie gevulde uren in zijn bewerkelijk huis. Als wederdienst; zegt hij dan.
Ik heb al ontelbare keren aangegeven dat hij zijn zorg betaald via instanties en dat ik geen geld aan mag nemen. Maar vaste prik, elke week, na drie uur werken, een tientje op tafel.

Ik heb een constructie bedacht. Meneer Bot is namelijk ook gek op zoetigheid. Dus tegenwoordig neem ik van dat tientje gebak mee en nemen meneer en ik een uitgebreide koffiepauze of lunchen wij samen. Doet meneer goed en ik vind het leuk.
Vooral omdat meneer Bot een meester in vertellen is. Het heden mag dan soms als los zand door zijn handen gaan, -en soms ook weer niet, het verleden licht hem altijd dicht aan ‘t hart.
En waar het hart vol van is…

Zo vertelt hij over hoe de juf hem voor straf een inktpotje over zijn handen gooide omdat hij steeds bij hetzelfde woord de fout inging. Zijn vader haalde hem die dag, voorgoed, van school. Daarom is ‘hij een beetje simpel’, zoals hij zelf zegt. Zijn handen bleven wekenlang zwart van de inkt. Verveeld, maar met heldenbloed is hij als jonge tiener met de fiets door Amerika getoerd, als jongvolwassene getrouwd met een vrouw waar hij de wals voor leerde dansen.  En hij kan honderduit vertellen over zijn jaren als machinist, kolenschepper en bijna prof voetballer.
‘Maar’, zei meneer altijd, ‘Bassie Bot vindt anderen net zo belangrijk.’
En vraagt hij voor de derde keer die dag hoe het met mij gaat.
Hoe kun je niet warm en net zo oprecht glimlachen?
Soms zou ik deze man even willen knuffelen, ondanks het luchtje om hem heen hangt.

Bejaarde Bas Bot komt zelden de deur uit. Daarom ziet hij het nut van zelfverzorging ook niet in. ‘Ouderen vallen buiten de maatschappij’, zegt meneer Bas altijd wat deemoedig in een helder moment waarvan hij ook de eenzaamheid kent.
Ik heb te doen met deze zachte bejaarde die ietwat simpeler van denken is dan jij en ik. En die dementie dan, die zit hem dwars. Ik zie hem soms zoeken naar mijn naam, zijn ogen lichtelijk in paniek. Ik vind het dan ook prima dat ik gewoon de schoonmaakster ben.

Als ik een keer met een stel verse Bossche Bollen voor de deur sta doet hij stralend open.
‘Op jou heb ik de hele week zitten wachten.’
‘Oh ja?’ vraag ik nieuwsgierig, vooral nu ik merk dat hij in zo’n heldere staat is.
‘Ja, zet koffie en loop mee.’
Ik lach. Vijf minuten later hangt de slagroom in meneer Bot z’n baard en nip ik aan mijn koffie. Smakkend verkondigd hij dat hij het zo bijzonder vindt dat ik zendingswerk doe. Ik ben verbaasd dat hij zich dit herinnerd, maar daar gaat het niet om.
‘Indonesië toch?’ vraagt hij voorzichtig.
‘Roemenië, meneer.’
‘Ook goed, ik ben bij de bank geweest, het ligt in de kluis liggen voor jou en je werk in éh…’
‘Roemenië?’zeg ik nu toch echt nieuwsgierig.
‘10.000 euro.’ Meneer grimast.
In een kortstondig moment schiet er door mij heen wat mijn man en ik allemaal voor dat geld kunnen doen in Roemenië, maar mijn verstand protesteert. Dit is raar. En ondanks dat ik geen moment twijfel aan de oprechte intentie van mijn klant om dit zonder tegenprestaties weg te geven, ben ik er niet zeker van of het weggeven van zo’n bedrag hem niet in de (financiële) problemen brengt. En anders brengt het mij problemen.
‘Tienduizend euro! Waarom en waarvan zoveel geld?’
‘Ik doe niets meer met geld.’
‘Dat kunt u niet menen…’ zeg ik voorzichtig. ‘U kunt nog van alles met dat geld.’
‘Toch meen ik het. Ik ben oud en met Gods gratie leef ik morgen…’

Ineens begrijp ik niet meer waarom meneer Bot, met zijn viezige voorkomen, gemompel en een luchtje om hem heen, geen plek binnen onze maatschappij heeft.
Hij is gewoon te goed. Te naïef…
Ik neem dat geld niet mee.
In plaats daarvan schrijf ik het nummer van zijn sociaal psychiatrisch verpleegkundige over uit de map en bel haar na mijn werk.
‘Ja,’ zegt ze, ‘ik wilde je al bellen. Zijn zoon is woest.’
Ik ben nog steeds verbaasd.
‘Heeft meneer echt zoveel geld?’
‘Jazeker, meer dan standvastig weigeren kunnen wij niet doen. Zijn zoon gaat over zijn geldzaken. Maar het is goed dat je belt. Je hebt het geweigerd toch?’
Ik lach. ‘Natuurlijk, hoewel het voelt alsof er een jaarsalaris door mijn neus geboord is.’
‘Een duur jaarsalaris,’ grapt de svp-er even mee.

Een week later, zelfde dag, vaste prik met nieuw gebak, bel ik aan. Meneer is vlot bij de deur en in zijn gewone doen. In de huiskamer tref ik echter een hele boze zoon.
‘Hij heeft het weggegeven. Niet aan jou toch?’
‘Oei…’ zeg ik voorzichtig en schud mijn hoofd. Ik kijk naar meneer Bas Bot, die rustig zijn handen op schoot legt.
‘Welk goed doel is het naartoe gegaan?’
De zoon laat een sarcastische kreet horen, ‘Naar een vriendelijke man volgens mijn vader, hij stond voor de deur vanwege hulpvraag voor zijn land.’
‘Hij werkt voor Roemenië,’ zegt meneer Bot op de achtergrond. ‘Of Indonesië, zoiets…’
‘Pa!’ roept zoon gefrustreerd uit.
Ik weet wat zijn zoon denkt, namelijk dat zijn vader , precies op het juiste moment ten prooi is gevallen aan één van de vele babbeltrucs waar ook wij voor waarschuwen. Ergens ben ik nu degene die mij naïef voelt dit niet aan te hebben zien komen.
Ik weet niet goed wat ik moet doen met de doorrazende zoon en vlucht naar de keuken. Als pleister op de wond snijd ik het gebakstuk in drie delen. Dan hoor ik die lieve, licht beperkte meneer Bot, die nooit bot is zeggen:

‘Zoon, wat doet het er allemaal toe? Die man was tenminste aardig voor mij.’