‘Zo, had je het weer op je heupen?’
Ik pers er een langgerekte ‘hmm’ uit naar de buurvrouw.
‘Niet alleen op m’n heupen, vrees ik.’
Ze lacht. En ik lach mee.
Wat moet ik anders doen? Tekst en uitleg geven aan de tirade die ze heeft meegekregen? Dat is niet nodig. Ik grijns: ‘Zet volgende keer je voordeur maar open, dan kom ik ff afkoelen.’
We zwaaien nog even vriendschappelijk naar elkaar.
Er is niets aan de hand, ze heeft gewoon een conflict gehoord, easy de piecy in een flat. Mijn buren en ik hebben afgesproken niet teveel op elkaar te mekkeren, onze muren zijn nu eenmaal van karton. En daarbij, we gaan al even met elkaar op. We letten een beetje op elkaar. Gewoon op een gepaste afstand. Ik zelf heb wel eens de politie gebeld omdat ik serieus dacht dat het fout zou gaan en er zelf niet meer tussen durfde te duiken…
Wat dat doe je als goeie buur toch? Een beetje het gehommel en gestommel in de gaten houden in een flat, op een galerij of in een degelijk rijtjeshuis. Of toch niet?
Zo stuurde ik onlangs de wijkbeheerder een berichtje. Ik wilde erg graag weten of een buurtbewoner die zichzelf een aardig gezicht heeft gegeven, onlangs nog gezien is. Ik maakte mij oprecht zorgen gezien de klachten van deze man maar ving bot. Ik heb niet gereageerd op de reactie van mijn wijkbeheer en het spijt me dat ik het op mijn blog gebruik, maar ik wil een punt maken. Het kwam erop neer dat meneer niet gezien is, maar wel gesproken moet worden vanwege een weedplant op z’n balkon.
Prima, dacht ik. Jammer van de persoonlijke terugkoppeling, maar weet nu tenminste waar ik zoeken moet. Zoals ik, en ook de wijkbeheerder op zijn manier: dat check je toch gewoon ff ?
Nee. Echt niet.
Zo logisch is dat niet.
Ik denk aan de tallozen eenzame cliënten van het Leger des Heils.
En dat een organisatie als dit zich constant hard moet maken dat deze groep kwetsbare mensen écht zorg nodig heeft. Zorg. Waar wij geld voor nodig hebben van overheid en gemeenten, die soms overkomen alsof ze ten diepste willen bezuinigen op (mensen) welzijn. Door deze huidige politieke tendensen ontstaat er soms een krampachtige manier van kwaliteit leveren die meer gericht is op externe factoren (netwerk etcetera) dan interne bewegingen van de cliënt. Hierin blijft het een spannend zoeken naar de juiste balans. Zorg op maat.
Ik vind de beschrijving op Wikipedia rondom ‘participatiesamenleving’: ”dat de overheid voortaan uitgaat van de eigen kracht en zelfredzaamheid van een ieder”, daarom nogal radicaal. Niet slecht, maar radicaal. Onder deze noemer worden jij en ik, buiten onze functies binnen werk en gezin, ook aangesproken. Aangesteld. Tot hoeder van uw broeder. (waar halen we de tijd vandaan?)
Want volgens Wikipedia, die de overheid weer citeert; ”hebben wij de plicht voor onszelf en onze omgeving op te komen.”
Ergens stuit dat tegen een andere moderne kreet: beschikkingsrecht.
Want daar waar een belangrijk goed als beschikkingsrecht is, daar krijgen in Nederland ook zat hulpbehoevenden (met al hun pijnlijke bagage, leugenachtige denkbeelden, schrijnende belemmeringen of trots) de gelegenheid om zorg te mijden. En is het dan ‘eindelijk’ zover dat deze mensen al hun waarde en waardevols kwijt zijn, dan kan er rustig gewerkt worden binnen het discipelschap van het herstelgerichte zorgsysteem.
Zo heeft het Leger des Heils bakken cliënt zien worden. Opgevangen.
Maar hier lazeren dan mooi een heel aantal (oudgedienden) cliënten van de boot. Want ook van hen wordt gevraagd voor zichzelf en voor u op te komen.
Ik nader mijn punt.
Kijk…Ik vind die participatiemaatschappij prachtig. Het is stomweg waar dat er binnen Nederland een stukje sociale controle mist en er is niks mis mee wat meer om elkaar te gaan geven. Om dit actief en stimulerend te doen, staat ook op mijn conto. Ik geniet dan ook van het uitdagende karakter om met collega’s, deelnemers én de netwerken die wij daarin treffen of creëren, te werken aan de herstelvisie en zijn zelfredzame aspiraties.
En eerlijk is eerlijk, het Leger des Heils slaagt daar wat betreft zijn kwetsbare doelgroep goed in. Soms moeten mensen gewoon echt op hun benen gezet worden in een snel en doelmatig traject. Maar soms… Soms moeten mensen daar eindeloos in begeleid worden, wil men de plicht (verantwoordelijk!) tot zijn tandenborstel serieus nemen alvorens een levensinvulling of maatschappelijke functie besproken kan worden.
Lieve: vrienden, familie, collega’s, helpers en potentiële helpers, mantelzorgers, naastengeliefden en goede buren, maar ook de hulpbehoevenden, (psychisch) zieken, noodlijdenden en sociaal afgeslotene: het is een uitdaging om elkaars behoefte te zien, proeven en vervullen. Voor een ieder.
Participeren heeft de proporties heeft aangenomen van een Goliath. Een regeringsreus. Die we van zowel links als rechts omarmen. En we doen er oprecht ons best voor.
Want als kleine Davidjes keilen wij betrokken, voortdurend stenen naar dit soort steekhoudende quota, om zo snel mogelijk herstel te willen implementeren. Dat betekent vaak dat de deelnemer, patiënt of cliënt toch zelf nog flinke stappen moet zetten om duurzame verbindingen in zijn leven te vinden. Die steentjes bestaan dan ook vaak uit het aanspreken van juiste verlangens en talenten, maar ook zeker verantwoordelijkheden. En voortdurend slingeren we vooruitblikken uit onze katapult, ter hoogst haalbare levenskwaliteit. We willen immers allemaal terug naar het paradijs. De zorgvrije maatschappij.
Maar, nu komt een kantelpuntje… een kleintje, geen lelijke.
Als dan toch de ‘know how’ mist, er eenzaamheid en nog zoveel netwerkloze, door ziekte of schaamte verscholen mensen zijn, dan denk ik toch dat de gouden bergen van de ideale samenleving voor sommige iets te verblindend zijn. Weer denk ik aan deelnemers van het Leger des Heils. Het balkon van mijn buurtbewoner vind ik wel. Maar er zijn balkons die niet eens meer zo te definiëren zijn. En daar loopt een gehele participatie maatschappij…aan voorbij.
Gelukkig mag dáár dan tóch zorg zijn van professionals. Al wordt er in gehakt. Zorg gaat door. Vaak met resultaat. Soms niet. Hoge zorgkosten zijn soms onvermijdelijk.
We leven in een prestatiegerichte samenleving waar wij, jij en ik, met ons beschikkingsrecht soms onmogelijk kunnen participeren voor mensen die te onaangenaam zijn gemaakt door het leven. In Jip en Janneke taal: de gewone burger kan simpelweg niet altijd verantwoordelijk gesteld worden voor zijn medemens.
Zelfs wij, zorginstelling, hebben hier al moeite mee!
Dat blaast niet dat laagje bureaucratie van de toren, maar maakt wel weer mensen.
Want soms is het investeren in iemand groter dan wat je kan incasseren.
Dat geldt binnen, maar ook buiten mijn werk.
Gelijkwaardig burgerschap. Participatie maatschappij. Een lastige, maar we blijven proberen te verbinden.
Buiten werk, ook.
Want ten diepste is het een Bijbels fundament. Evenals beschikkingsrecht en sociale controle. Al maakt dit een lastig trio.
Ik loop bij de buurvrouw binnen. Haar vriend heeft gezeten voor mijn telefoontje. Of dit nodig was, dat laat ik in het midden, maar hij groet mij als ik binnenkom. Ik denk toch nog even aan mijn weedplant buurman.
Sommige vissen kun je niet leren vliegen.
Maar we kunnen ze wel helpen zwemmen.
Natasja Schreuder 